Các loại vũ khí liên quân tung vào Libya

Hầu hết tinh hoa vũ khí cho một chiến dịch không kích đã được liên quân huy động để đánh đòn phủ đầu Libya, mở đường cho vùng cấm bay tại đây, như tên lửa hành trình Tomahawk và máy bay chiến lược B-2.

Chiến dịch không kích nhằm vào quân đội của đại tá Muammar Gadhafi tại Libya mang tên Bình minh Odyssee diễn ra từ đêm 19/3 là cơ hội để Anh, Pháp và Mỹ cùng các đồng minh trình diễn sức mạnh của những loại vũ khí chiến lược, thuộc các binh chủng không quân và hải quân.

Tên lửa

Át chủ bài trong lực lượng tên lửa sử dụng trong chiến dịch vẫn là tên lửa hành trình Tomahawk, giống như trong cuộc chiến Iraq và Kosovo trước đây. Đây thường là lựa chọn đầu tiên trong những hành động quân sự như thế này, vì không gây ra rủi ro cho phi công như khi dùng máy bay chiến đấu, trong khi chúng được trang bị hệ thống định vị tối tân nên có độ chính xác cao.

Một quả Tomahawk đang được bắn từ khu trục hạm USS Stout của Mỹ tới mục tiêu trên đất Libya đêm 19/3. Ảnh: AFP

Đợt đầu, Mỹ và Anh bắn 112 quả Tomahawk vào hơn 20 hệ thống radar, trung tâm liên lạc và tên lửa đất đối không SA-5 của Libya trong đêm 19/3 và rạng ngày 20/3. Chúng được bắn từ 5 chiến hạm Mỹ gồm hai khu trục hạm USS Stout, USS Barry và 3 tàu ngầm USS Providence, USS Scranton, USS Florida và một tàu ngầm lớp Trafalgar của Anh.

Sau khi được bắn từ Địa Trung Hải, mất khoảng một tiếng để các quả Tomahawk bay tới mục tiêu trên đất Libya. Loại tên lửa tầm xa nổi tiếng của Mỹ này mang đầu đạn thông thường nặng 450 kg, dù thiết kế ban đầu của nó là mang đầu đạn hạt nhân. Mỗi quả Tomahawk dài 6,25 mét, đường kính 0,52 mét và nặng 1.300 kg. Tên lửa này bay với tốc độ 880 km/h, đạt tầm bay khoảng 1.600 km.

Loại thứ hai được sử dụng cũng là hỏa tiễn hành trình mang tên Storm Shadow, trang bị trên những chiến đấu cơ cường kích mặt đất Tornado GR4 của không quân Anh. Loại tên lửa tầm xa không đối đất này được thiết kế chuyên tấn công các mục tiêu đối phương được bảo vệ chặt chẽ.

Storm Shadow do tập đoàn MBDA của châu Âu chế tạo chuyên gắn trên máy bay, nặng hơn 1 tấn mỗi quả, dài 5 mét và có thể bắn trúng mục tiêu từ khoảng cách phóng 250 km. Loại hỏa tiễn này được không quân Anh sử dụng lần đầu tiên trong cuộc chiến tranh Irag năm 2003.

Storm Shadow được lập trình chi tiết về mục tiêu trước khi phóng đi và sau đó nó sử dụng hệ thống định vị tích hợp để đi chính xác tới mục tiêu đã định. Tên lửa này được thiết kế tấn công mục tiêu cố định là các trung tâm chỉ huy kiên cố, nhờ khả năng xuyên sâu các kết cấu bê tông cốt thép.

Máy bay chiến đấu

Trong số máy bay liên quân huy động đánh Libya lần này nổi bật có 3 chiếc phi cơ ném bom tàng hình chiến lược B-2 Spirit của Mỹ, mang theo khối lượng lớn bom thông minh. Mỗi chiếc máy bay này có trị giá hơn một tỷ USD và hiện Mỹ chỉ có vẻn vẹn 20 chiếc đang phục vụ trong quân đội.

B-2 Spirit do hãng Northrop Grumman chế tạo với khả năng thâm nhập sâu vào khu vực có hệ thống phòng không dày đặc, được thiết kế mang cả vũ khí hạt nhân lẫn thông thường. Máy bay đắt giá nhất của quân đội Mỹ này lần đầu được sử dụng khi ném bom Serbia trong cuộc chiến Kosovo năm 1999 và sau đó xuất hiện trên chiến trường Iraq và Afghanistan.

Chiếc máy bay ném bom hạng nặng B-2 thiết kế hình tam giác rất lạ mắt, có khả năng bay liên tục trong nhiều giờ. Cũng như chiến dịch tại Afghanistan, lần này những chiếc B-2 của Mỹ cất cánh từ căn cứ không quân Whiteman ở bang Missouri đi không kích Libya và quay về trong hơn 30 giờ liên tục sau nhiều lần được tiếp dầu trên không.

Một trong ba chiếc "hàng khủng" B-2 Spirit của Mỹ trở về căn cứ sau chuyến bay tới Libya ném bom. Ảnh: AFP

Bên cạnh đó là hai dòng máy bay chiến đấu quen thuộc của không quân Mỹ là F-15 và F-16. Hải quân Mỹ cũng sử dụng những chiếc phản lực cơ của họ tham gia chiến dịch như AV-8B Harrier, loại máy bay phản lực có khả năng cất hạ cánh thẳng đứng từ tàu tấn công đổ bộ hạng nặng USS Kearsarge ở Địa Trung Hải.

Không quân Pháp sử dụng 8 chiếc phản lực cơ Dassault Rafale và 4 chiếc Mirage 2000 tham gia mở màn chiến dịch đánh Libya, gần khu vực do lực lượng nổi dậy kiểm soát ở Benghazi. Trong số này, Dassault Rafale là máy bay chiến đấu đa nhiệm hai động cơ cất cánh từ tàu sân bay Charles de Gaulle, có thể vừa làm nhiệm vụ phòng không, vừa tấn công cường kích mặt đất lẫn do thám.

Trang bị vũ khí trên Dassault Rafale có các loại tên lửa không đối đất phổ biến như Apache và Exocet, cùng tên lửa không đối không và không đối hạm. Loại máy bay này của Pháp còn tích hợp hệ thống điện tử tinh vi mang tên Spectra, có thể phát hiện và theo dõi 8 mục tiêu cùng lúc. Trong khi đó, chiến đấu cơ Mirage 2000 cũng là loại đa nhiệm nhưng trang bị thấp hơn Dassault Rafale.

Không quân Anh thì sử dụng những chiếc Typhoon và Tornado gắn tên lửa hành trình Storm Shadow. Các chiến đấu cơ Anh bay tổng cộng 4.800 km từ các căn cứ ở miền đông nước này đi đánh Libya và quay lại. London cho biết đây là điệp vụ không kích có tầm xa nhất đối với không quân hoàng gia Anh kể từ cuộc chiến Falklands với Argentina năm 1982. Chúng được tiếp dầu 4 lần trên không trong suốt đợt không kích Libya mất 8 tiếng bay cả đi lẫn về.

Chiến đấu cơ Rafale của Pháp xuất kích đi đánh Libya. Ảnh: AFP

Đồng minh Canada đóng góp 6 chiếc CF-18 Hornet tới một căn cứ ở Italy cùng với 140 người. Đây là chiến đấu cơ đa nhiệm hàng đầu của không quân Canada, trang bị hệ thống radar phức tạp có thể theo dõi mục tiêu trong mọi điều kiện thời tiết, cả đêm lẫn ngày và trong khoảng cách xa.

Ngoài ra, Italy sử dụng 4 chiếc máy bay chiến đấu Tornado tham gia chiến dịch, bên cạnh việc cho phép máy bay các nước khác tập kết tại những căn cứ không quân của nước mình. Bỉ cũng góp sức bằng những chiếc F-16 cùng 200 phi công và nhân viên kỹ thuật đóng tại một căn cứ ở Hy Lạp.

Máy bay hỗ trợ

Hải quân Mỹ huy động các máy bay tác chiến điện tử EA-18G Growler và máy bay do thám P-3 và EP-3 phục vụ cho chiến dịch đánh Libya đợt đầu. Đặc biệt không thể thiếu máy bay do thám không người lái Global Hawk của Mỹ, được phái đi để chụp không ảnh hiện trường Libya nhằm đánh giá hiệu quả các đợt tấn công của máy bay và tên lửa.

Hai loại máy bay do thám chủ yếu của Anh là Nimrod R1 và Sentinel R1 cũng được tung vào Libya. Máy bay trinh sát Nimrod R1 được phát triển từ phiên bản máy bay tuần tra trên biển, trang bị hệ thống theo dõi để trinh sát và thu thập thông tin tình báo điện tử. Nimrod R1 có khả năng bay với tốc độ thấp trong một thời gian dài, giúp nó có thể "neo đậu" trên một khu vực nhất định để do thám.

Có chức năng tương tự "cỗ máy tình báo" Nimrod R1 là Sentinel R1, từng được sử dụng trong các chiến dịch tình báo tại Afghanistan. Máy bay do thám này được hoán chuyển từ loại máy bay vận tải Bombardier Global Express, được trang bị radar và hệ thống theo dõi có thể lần theo vị trí và xác định mục tiêu lực lượng đối phương trên mặt đất.

Ngoài ra, Pháp cũng điều một số máy bay do thám Awacs tham gia. Trong số các máy bay làm nhiệm vụ hỗ trợ cho chiến dịch của liên quân, không thể thiếu những chiếc tiếp dầu trên không Boeing 707.

Tàu chiến

Mỹ có 11 tàu hải quân tại Địa Trung Hải phục vụ cho chiến dịch tấn công Libya, gồm 3 chiếc tàu ngầm (USS Providence, USS Scranton và USS Florida), 2 tàu khu trục mang tên lửa dẫn đường (USS Barry và USS Stout), 2 tàu tấn công đổ bộ (USS Kearsarge và USS Ponce) và tàu chỉ huy USS Mount Whitney.

Tàu ngầm USS Florida gắn tên lửa Tomahawk của Mỹ. Ảnh: AFP

Bên cạnh đó là 14 chiếc tàu của liên quân, gồm hai tàu khu trục của Anh là HMS Westminster và HMS Cumberland và mootj tàu ngầm lớp Trafalgar mang tên lửa hành trình Tomahawk đậu ngoài khơi Libya. Còn Pháp đưa tàu sân bay Charles de Gaulle cùng hàng chục máy bay chiến đấu Dassault Rafale trên đó tham gia chiến dịch.

Đình Nguyễn